Sayıştay’dan İZTARIM’a sert uyarı: 662 Milyon TL zarar ve usulsüzlükler!

İZTARIM Eğitim Kurumları Danışmanlık Tarımsal Üretim Gıda Marketçilik Satış Pazarlama Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, 2024 yılı itibarıyla 662.8 milyon TL zarar açıkladı. Sayıştay Başkanlığı tarafından hazırlanan 2024 yılı denetim raporunda, şirketin mali ve idari işleyişinde bir dizi usulsüzlük ve mevzuata aykırı uygulama tespit edildi. Raporda yer alan bulgular, İZTARIM’ın ciddi mali sorunlarla karşı karşıya olduğunu ve birçok ihlalin yapılmış olduğunu gözler önüne serdi.

Öne Çıkan İhlaller ve Usulsüzlükler:

1. İç Denetim Bağımsızlığına Aykırı Atama:
Sayıştay raporuna göre, şirketin iç denetim birim başkanının aynı zamanda yönetim kurulu üyeliği yapması, bağımsızlık ilkesine aykırı olarak değerlendirildi. Bu durumun 2021-2024 yılları arasındaki toplam ödemeyi 580.296,67 TL'ye çıkardığı ve bu paranın geri tahsil edilmesi gerektiği ifade edildi.

2. Usulsüz Yönetici Atamaları:
Yönetim kurulunun onayı olmadan, sadece genel müdür kararıyla yapılan yönetici atamalarının, Türk Ticaret Kanunu'na aykırı olduğu belirtildi. Bu atamalar nedeniyle şirkete 8.1 milyon TL ek maliyet doğdu.

3. Dışarıdan Avukatlık Hizmeti Alımı:
Şirketin kendi hukuk birimi varken dışarıdan avukatlık hizmeti alındığı ve bu yüzden 424.579 TL ödeme yapıldığı tespit edildi. Bu ödeme, şirketin zarar etmesine yol açtı.

4. Süt Alımlarında Piyasa Fiyatlarının Üzerinde İşlemler:
İZTARIM, Bayındır Süt İşletme Tesisinde kullanılmak üzere kooperatiflerden piyasa fiyatlarının çok üzerinde süt alımları gerçekleştirdi. Bu sebeple, şirketin 15.9 milyon TL zarar ettiği belirlendi. Sayıştay, mal ve hizmet alımlarında piyasa araştırması yaparak en uygun fiyatlarla işlem yapılması gerektiğine dikkat çekti.

5. Kamu İhale Mevzuatına Aykırılıklar:
Süt işleme fabrikası yapım işinde, mükerrer ödemeler, hatalı hakedişler ve sözleşmelere aykırı ödeme yapıldığını belirten Sayıştay, toplamda 4.8 milyon TL'nin yükleniciden tahsil edilmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca, danışmanlık hizmet alım sözleşmesinin yasal gerekçe olmaksızın feshedildiği de ortaya çıktı.

6. Makine Kurulumunda Şirketin Zararı:
Bayındır Süt İşletme Tesisi için yapılan makine alım ve kurulumunda, garanti süresi dolmadan yedek parça bedellerinin şirket tarafından ödendiği ve bu durumun şirketi 569.663 TL zarara uğrattığı tespit edildi.

7. İşçi Geçişleri ve İlan Yayınlamama:
Belediye şirketleri arasında işçi geçişlerinin hukuki dayanağının olmadığı ve yeni işe alımlarda Türkiye İş Kurumu'na ilan verilmediği belirlendi. 2024 yılında ilk kez işe alınan 52 kişi için ilan açılmaması, yönetim açısından büyük bir ihlal olarak değerlendirildi.

8. Sabit Kıymet Kaybı ve Kayıt Hataları:
Şirketin fiili sayımında bazı makine ve demirbaşların kaybolduğu ve bu kayıpların şirketin defterlerinde doğru bir şekilde yer almadığı ortaya çıktı. 152.757 TL tutarındaki kayıpların sorumlulardan tahsil edilmesi gerektiği belirtildi.

9. Faaliyetle İlgisiz Ödemeler:
Şirketin ana faaliyet alanıyla ilgili olmayan mali müşavirlik ve finansal danışmanlık hizmetlerine 782.370 TL ödeme yapıldığı, ayrıca şirketin iş gereksinimleriyle ilgisi olmayan sempozyumlara katılan personele 134.168 TL ödeme yapıldığı belirlendi. Bu harcamaların vergi ziyaına neden olduğu ve ilgili kişilerden tahsil edilmesi gerektiği ifade edildi.

10. SGK Prim Borçlarında Gecikme:
2024 yılında, SGK prim borçlarının vadesinde ödenmemesi nedeniyle şirketin 2 milyon TL’den fazla gecikme cezası ödediği ve bu durumun vergi yükünü artırdığı belirtildi.

Sermaye Artırımı ve Zor Durum

İZTARIM’ın, bu zararlar sonucu İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi tarafından yapılan sermaye artırımıyla 400 milyon TL kaynak aktarımı yapıldı. Ancak, yapılan usulsüzlükler ve mali hatalar nedeniyle şirketin finansal yapısı oldukça zayıflamış görünüyor. Sayıştay, şirketin gelecekte bu tür ihlalleri önlemek için ciddi bir iç denetim mekanizması kurması ve tüm mali işlemleri daha dikkatli bir şekilde denetlemesi gerektiğini vurguladı.